Odrębna gmina żydowska powstała w czeladzi na początku XX wieku. Stanęła ona
przed koniecznością utworzenia cmentarza. Jego powstanie datuje się na rok
1916. Wówczas na mocy decyzji gmin z Będzina i Czeladzi podjęto decyzję o jego
utworzeniu. Ulokowany został na granicy obu miast 1.
W czasie II wojny światowej na tyłach nekropolii pochowano ciała około 100
Żydów spalonych przez Niemców w będzińskiej synagodze. Na cmentarzu spoczywają
również szczątki około 400 Żydów zamordowanych podczas akcji likwidacji getta w
Będzinie, która miała miejsce w 1943 roku2.
Cmentarz przetrwał II wojnę światową i nie został poważnie zniszczony,
jednak po wojnie kilkukrotnie doszło do dewastacji. Teren cmentarza był też
zarośnięty.
W 1988 roku pochodzący z Czeladzi Mońek Stawski przekazał wsparcie
finansowe, dzięki czemu przeprowadzono prace porządkowe i ogrodzono cmentarz. W
2003 roku przeprowadzono inwentaryzację cmentarza. Sporządzono spis nagrobków i
opisano ich historię 3..
Cmentarz zajmuje 1,5 ha, zachowało się około 3200 nagrobków. Spośród innych
cmentarzy wyróżnia go podział na części. Zachowały się odrębne kwatery dla
mężczyzn, kobiet i dzieci. Nagrobki wykonane zostały z piaskowca i kamienia
wapiennego Z historii Żydów zagłębiowskich, [w:] Śladami Żydów z Zagłębia
Dąbrowskiego. Wspomnienia, Będzin 2009.[/efn_note].
Obecnie cmentarz znajduje się pod opieką czeladzkiego Muzeum „Saturn”.
- Cmentarz żydowski
w Czeladzi (ul. Trzeci Szyb) w:
https://sztetl.org.pl/pl/miejscowosci/c/424-czeladz/114-cmentarze/10461-cmentarz-zydowski-w-czeladzi-ul-trzeci-szyb
[dostęp 07.05.2023 r.] - Cymbler J. K.: Cmentarz gmin
żydowskich Będzina i Czeladzi, Kraków 2007 - Konopelska W., Szalom. Pamięci czeladzkich
Żydów, Czeladź 2008
