Dawny zbór ariański w Czeladzi

Najstarszy istniejący do dziś budynek w Czeladzi znajduje się przy ulicy Rynkowej 2 (d. u. Podyny).

Data powstania jest kwestią sporną. W źródłach pojawia się rok 1567 r., w którym miała go wybudować rodzina Łakomik. ¹. Prawdopodobnie jest to obiekt późniejszy – Jerzy Termiński podaje I połowę XVII w. ² podobnie F. Kiryk ³. W wykazie obiektów zabytkowych dr Zbigniew Białkiewicz datuje ten budynek na XVIII wiek.

W XVII w. mieścił się w nim zbór ariański, dlatego przyjęła się dla niego nazwa Świątynia ariańska.

Zbudowany na planie czworoboku. Obiekt wykonany został z kamienia a obecnie jest otynkowany i pomalowany ⁴. Budynek trzytraktowy z przelotową sienią. Dach budynku jest czterospadowy,  pokryty gontem. Od strony podwórka w 1828 r. wykonano jednoizbową dobudówkę konstrukcji drewnianej ⁵. Na elewacji frontowej (od ul. Rynkowej) znajdują się piękne odrzwia tworzące portal w stylu renesansowym lub według innych źródeł w stylu barokowym ⁶ ujmujący wejście w dwie półkolumny, podpierający trójkątny naczółek lub przyczółek.

Ciekawym detalem wnętrza jest międzyokienny filar we frontowej izbie po prawej stronie sieni.

Zmodyfikowany został fronton budynku, a szczególnie dach, który był znacznie wyższy, jak wskazuje na to rysunek Marii Nogajowej z 1936 roku. ⁷.

1. Przewodnik po Zagłębiu Dąbrowskim, 1939 r.
2. Jerzy Termiński: Nasza Czeladź w XIX w. Wydawca Stowarzyszenie Miłośników Czeladzi, 1997 r., s. 38.
3. F. Kiryk: Siewierz, Czeladź, Koziegłowy
4. Portal Rynkowa 2
5. Blog Szlaki i Bezdroża
6. Marek Mrozowski, Grażyna Strączek, Iwona Szaleniec: Czeladź. Czeladź, 2002 r.
7. Artur Rejdak: Najstarszy budynek w: Echo Czeladzi, 02/1998 r.