Zakłady Ceramiczne „Józefów” – ul. Katowicka 157 w Czeladzi

Obecnie miejsce po byłym Zakładzie Płytek Ceramicznych zostało w większości wyburzone jednak na jednym z budynków przy ulicy zachował się historyczny napis „Józefów” wykonany z ceramiki.


Zakład powstał przy dzisiejszej ulicy Katowickiej 157 w 1924 roku i szybko się rozwijał. Czeladzkie wyroby ceramiczne i sanitarne dystrybuowano w Polsce i za granicą. Symbolem fabryki był biały niedźwiedź.
Działkę wraz ze starymi zabudowaniami po fabryczce chemicznej zakupił Henryk Norymberski. W 1924 roku została z Maksem Guttmanem założona spółka Sosnowiecka Fabryka Wyrobów Ceramiczno-Sanitarnych „Józefów” w Czeladzi Zagłębie Przemysłu 1. Niestety do 1927 roku nie udało się z zakładu utworzyć rentownego przedsięwzięcia. Produkcja płytek ceramicznych ruszyła ponownie w 1927 roku. Zmodernizowano technologię produkcji ceramiki. Z dotychczasowej technologii opierającej się na formowaniu zrezygnowano, a wdrożono technologię odlewania płytek. W 1930 roku wprowadzono produkcję glazurowanych płytek ceramicznych. W latach 1933-1935 zmodernizowano fabrykę poprzez budowę nowych pieców tunelowych do wypału płytek ceramicznych. Od tego czasu rejestruje się znaczny wzrost sprzedaży produktów, włącznie z eksportem do wielu krajów całego świata. Zakład zatrudnia około 500 pracowników. W tym okresie firma staje się największym przedsiębiorstwem w branży pozagórniczej w Czeladzi.
Podczas II wojny światowej firma przechodzi pod zarządzanie niemieckiej firmy Erlach & Beschinsky Zakłady Ceramiczne „Józefów”. Wówczas zaprzestano produkcji płytek ściennych, które przed wojną rozwijały się znakomicie, skupiając się jedynie na wytwarzaniu wyrobów fajansowych o rocznej ilości około 600 ton. W grudniu 1944 roku znaczna część urządzeń produkcyjnych fabryki została zdemontowana i przewieziona do Niemiec, a piec komorowy został zniszczony.
Po wojnie początkowo zakłady funkcjonują jako Zakłady Ceramiczne „Józefów”, Norymberski i Goldfein. Zgodnie z Zarządzeniem Przewodniczącego Wojewódzkiej Komisji do spraw upaństwowienia przedsiębiorstw w Katowicach z dnia 26 października 1946 zakłady przeszły na własność Państwa.
W 1945 roku pracę w fabryce rozpoczęło 75 robotników i 15 pracowników umysłowych. Zarządcą komisarycznym był początkowo Czerniejewski, a następnie Malec. Józef Przybylski pełnił funkcję dyrektora od września 1945 roku do 1949 roku, a firma otrzymała nazwę Zakłady Ceramiczne „Józefów” w Czeladzi.
Wobec braku sprzętu, produkcja ograniczała się do niewielkich ilości (około 142 ton) wyrobów fajansu sanitarnego, takich jak muszle klozetowe i umywalki, oraz trudnej produkcji płytek ściennych. W 1945 roku ręcznymi maszynami wyprodukowano 1600 m2 płytek, które były wypalane w piecach okrągłych. W marcu 1947 roku „Józefów” stał się częścią Zjednoczenia Przemysłu Ceramiki Technicznej i Szlachetnej z siedzibą w Radomiu. Dzięki uruchomieniu nowego pieca tunelowego w marcu 1948 roku, zdolności produkcyjne zakładu znacznie wzrosły, osiągając 600 ton wyrobów fajansowych i 99 000 m2 płytek tego samego roku. To było możliwe dzięki mechanizacji wielu prac, w tym budowie windy pochyłej w 1947 roku, służącej do transportu surowców.
W 1950 roku zakłady stały się częścią Zjednoczenia Szklarskiego w Sosnowcu, a rok później podporządkowano je Centralnemu Zarządowi Przemysłu Ceramicznego, podlegającym Ministrowi Przemysłu Lekkiego. 1 stycznia 1951 roku utworzono przedsiębiorstwo państwowe Zakłady Ceramiczne „Józefów” w Czeladzi, zatrudniające wówczas 420 pracowników i produkujące około 1000 ton wyrobów fajansowych oraz 150 000 m2 płytek. W tym okresie wybudowano mieszkania dla pracowników i rozpoczęto budowę łaźni na terenie zakładu. Tadeusz Niemiec pełnił funkcję dyrektora od 1952 roku. W celu zwiększenia możliwości produkcyjnych zainstalowano m.in. 5 automatów, zastępujących ręczne formowanie wyrobów. W 1954 roku oddano do użytku dom mieszkalny dla 21 pracowników, usytuowany obok fabryki 2.

W latach 1954-1957 przeprowadzono gruntowną modernizację Zakładów Ceramicznych „Józefów” we współpracy z niemiecką firmą „Kerabedarf”. Modernizacja obejmowała głównie piec tunelowy, umożliwiając przy mniejszej liczbie pracowników (około 370 osób) zwiększenie zdolności produkcyjnych do 190 tys. m2 płytek i 1220 ton wyrobów fajansowych. Wprowadzono także zmiany w technologii pracy w tzw. oddziale wstępnym, zastępując ręczne wypełnianie form masą przy użyciu węży gumowych połączonych z rurami dopływowymi racjonalizatorskimi pomysłami. W tamtym okresie 50-60% produkcji „Józefowa” trafiało na eksport do Danii, Niemiec, Austrii, Turcji, Iranu, Syrii, Libanu, Wenezueli oraz Związku Radzieckiego.
W 1957 roku zakład rozpoczął uboczną produkcję kafli piecowych, a rok później wybudowano nową suszarnię na masę płytkową oraz rozpoczęto prace nad uruchomieniem transportera do przemieszczania wyrobów fajansowych z pieca tunelowego do magazynu. Pod kierownictwem nowego dyrektora, A. Wójcika, opracowano technologię skracającą proces wypalania płytek w piecu tunelowym, co zwiększyło zdolności produkcyjne fabryki o około 30%. W 1959 roku, przy zatrudnieniu 450 osób, wyprodukowano 233 tys. m3 płytek i 1230 ton fajansu, oraz około 5400 sztuk kafli piecowych.
Od 1 stycznia 1958 roku, w ramach reorganizacji zarządzania przemysłem, Zakłady Ceramiczne „Józefów” zostały podporządkowane Zjednoczeniu Przemysłu Ceramicznego, podlegającym Ministrowi Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych. W kolejnych latach fabryka utrzymywała produkcję z lat pięćdziesiątych, choć zdarzały się okresy, gdy nie osiągano planowanych założeń. Problemy wynikały głównie z niedoborów materiałów i surowców oraz ograniczeń w parku maszynowym z powodu braku nowych urządzeń. W latach sześćdziesiątych, siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX wieku wszystkie produkowane wyroby znajdowały nabywców 3. Dzięki ruchowi racjonalizatorskiemu i badaniom udało się pokonać trudności zaopatrzeniowe, utrzymując poszukiwane na rynku produkty.
Niestety, w latach dziewięćdziesiątych, wraz transformacją ustrojową nastąpił powolny okres schyłkowy dla zakładów. W 1999 roku zakłady przeszły na własność Ceramika Avanti Sp. z o.o. (grupa Cerkolor). W 2008 roku na zakładzie pracowało jeszcze 140 pracowników. W tym też roku nastąpić miały zwolnienia 100 osób.
W tym czasie Piotr Ulatowski, prezes zarządu Cerkoloru twierdził, że firma została zaskoczona ogólnoświatowym kryzysem. – Dwa tygodnie temu otrzymaliśmy informację, że wycofuje się nasz główny kontrahent. Musieliśmy więc podjąć decyzję o wyłączeniu na stałe z ruchu produkcji płytek. Sami jesteśmy zaskoczeni tą sytuacją4. Ponadto ogólny kryzys przekłada się na to, że nie mamy możliwości finansowych wykonania planów ekologicznych, na które musielibyśmy przeznaczyć pół miliona złotych – tłumaczy. ” (Źródło: Dziennik Zachodni z dnia 14 grudnia 2008 rok).
Od 2008 roku nastąpił upadek zakładu. W 2014 roku rozpoczął się proces wyburzania budynków zakładu. Obecnie prawie wszystkie stare zabudowania zostały zniszczone a na terenie funkcjonuje zakład Metal Gum.

  1. Tomasz Doniecki: Fabryka Wyrobów Ceramiczno-Sanitarnych „Józefów” na portalu: “Śladem przemysłu śląsko – zagłębiowskiego”. Dostęp: http://zaglebie-przemyslu.pl/fabryka-wyrobow-ceramicznych-jozefow-czeladz/
  2. Historia Czeladzi, Praca zbiorowa pod redakcją J. Drabiny., tom 2., 2012. s. 428
  3. Ibidem s. 429
  4. Tomasz Doniecki: Fabryka Wyrobów Ceramiczno-Sanitarnych „Józefów” na portalu: “Śladem przemysłu śląsko – zagłębiowskiego”. Dostęp: http://zaglebie-przemyslu.pl/fabryka-wyrobow-ceramicznych-jozefow-czeladz/
Filtruj wg

Zobacz także:

Czeladź

Kopalnia Saturn w Czeladzi

Ludwik Kozłowski był pierwszym, który podjął się systematycznych poszukiwań węgla na tym terenie, nabywając skonfiskowany folwark parafialny od władz rosyjskich w 1879 roku.

Czytaj dalej »